Cạnh tranh với Ecuador: Xuất khẩu tôm Ấn Độ năm 2023 sẽ khó khăn

Năm 2022, giá trị xuất khẩu tôm của Ấn Độ đạt 5,5 tỷ USD, giảm 4% so với 2021. Xuất khẩu tôm của Ấn Độ trong năm 2023 dự kiến tiếp tục phải đối mặt nhiều khó khăn và cạnh tranh mạnh với Ecuador tại thị trường Mỹ.

Mỹ là thị trường lớn nhất trong năm 2022 với khối lượng NK đạt 278.421 tấn, giảm 20% so với năm 2021. XK sang Trung Quốc tăng 12% trong khi XK sang Việt Nam tăng 11%, XK sang Bỉ tăng 22%.

XK tôm Ấn Độ giảm trong năm 2022 là do sản lượng tôm thấp, giá tôm nguyên liệu giảm, giá XK giảm và suy thoái kinh tế toàn cầu trong nửa cuối năm. Giá XK trong 2022 giảm 16% so với năm 2021 mặc dù giá đã tăng cao hơn trong nửa đầu năm 2022. Một trong những nguyên nhân khiến giá tôm Ấn Độ giảm là nguồn cung lớn từ Ecuador.

Nhiều khó khăn

Một tin không vui cho ngành tôm Ấn Độ đó là mới đây Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) công bố kết quả sơ bộ của đợt rà soát hành chính POR 17 (1/2/2021- 31/1/ 2022). Theo đó, 185 công ty XK tôm của Ấn Độ có thể tiếp tục chịu thuế 3,76%. Nếu mức thuế này được giữ nguyên trong kết quả cuối cùng của POR 17, thì đây sẽ là mức thuế cao thứ tư mà DOC từng áp đặt đối với XK tôm Ấn Độ vào Mỹ kể từ khi bắt đầu đợt rà soát vào năm 2007.

Năm 2022, tại thị trường Mỹ, Ấn Độ phải cạnh tranh mạnh với Ecuador và bị Ecuador giành thị phần ở một số phân khúc sản phẩm. Trên thị trường Mỹ, sản phẩm tôm thịt (peeled shrimp) là thế mạnh của Ấn Độ, thì năm 2022, thị phần sản phẩm này sụt giảm trong khi đối thủ Ecuador tăng xuất sản phẩm này sang Mỹ. Năm 2022, Ấn Độ cung cấp cho Mỹ 201.000 tấn sản phẩm này, giảm 15% so với năm 2021. Trong khi XK sản phẩm này của Ecuador sang Mỹ đạt 79.285 tấn, tăng 7%.

Đối với phân khúc sản phẩm tôm đông lạnh, còn vỏ, Ecuador duy trì vị trí dẫn đầu, ghi nhận tăng trưởng 9% trong khi Ấn Độ hiện tụt xuống vị trí thứ ba sau Indonesia khi XK mặt hàng này sang Mỹ giảm xuống 43.000 tấn trong năm 2022, giảm 29%.

Đối với phân khúc sản phẩm tôm bao bột (breaded shimp) trên thị trường Mỹ, các nhà XK tôm Ấn Độ dường như đang “nhường” lại thị phần cho các nhà cung cấp đối thủ. Trong khi, nhu cầu của thị trường Mỹ đối với sản phẩm này đang tăng. Năm 2022, khối lượng NK tôm bao bột của Mỹ tăng 14% lên 70.000 tấn.

Trên thị trường EU, tôm Ấn Độ đang phải chịu tần suất kiểm tra cao với mức tồn dư phòng ngừa của EU là 0,01 ppm trong hàng hóa xuất khẩu từ Ấn Độ.

Giá tôm nguyên liệu của Ấn Độ giảm từ cuối năm 2022 và tiếp tục xu hướng giảm tới những tháng đầu năm 2023. Giá tôm cỡ lớn của Ấn Độ trong tháng 1/2023 ở mức thấp nhất trong lịch sử. Do giá giảm, nên vụ thả giống đầu tiên của năm 2023 đã bị trì hoãn do người nuôi thận trọng nghe ngóng tình hình.

Ấn Độ đang nỗ lực cải thiện ngành tôm

Khi XK tôm thịt sang Mỹ giảm trong năm 2022, các công ty XK tôm Ấn Độ đang nỗ lực tăng khối lượng XK các sản phẩm tôm hấp (cooked shrimp), đầu tư các nhà máy mới và dây chuyền hấp trong vài năm qua. Các công ty như Sandhya Aqua, Devi Fisheries, Devi Seafoods, Sandhya Marines, và Choice Canning tập trung giành lại thị phần trên thị trường tôm hấp Mỹ. NK các sản phẩm tôm hấp của Mỹ tăng 6% lên 142.958 tấn trong đó XK của Ấn Độ tăng 36% lên 56.854 tấn, chiếm thị phần 39%.

Các công ty tôm của Ấn Độ cũng tập trung đẩy mạnh sản xuất giá trị gia tăng nhằm tăng lợi thế cạnh tranh so với các nhà sản xuất của Ecuador, giành lại thị phần ở Mỹ. Công ty SA Export SA, nhà xuất khẩu tôm lớn nhất của Tây Bengal đang chuyển hướng sang các sản phẩm có giá trị gia tăng cao hơn mà Ecuador không thể hoặc chưa thể sản xuất như tôm nấu chín, tẩm bột và tôm ép duỗi để sản xuất tempura. Công ty cũng có kế hoạch bổ sung một số dây chuyền chế biến mới và máy móc mới cho các nhà máy trong hai năm tới.

Nekkanti Seafoods, một trong những công ty XK lớn nhất của Ấn Độ, đã mở cơ sở chế biến mới sản xuất tôm bao bột vào cuối năm 2022 và công ty Devi Fisheries đang xây dựng nhà máy mới phục vụ mục đích này và sẽ đi vào hoạt động cuối năm 2023.

Trước đây, các nhà XK Ấn Độ không mấy quan tâm tới việc đa dạng hóa sản phẩm nhưng bối cảnh mới với sự cạnh tranh khốc liệt các sản phẩm tôm thịt và tôm nguyên liệu đông lạnh HLSO trong khi nhu cầu thị trường Mỹ với sản phẩm này ngày một tăng. Với nguồn nguyên liệu và nhân công rẻ hơn so với các nhà sản xuất châu Á khác, các nhà sản xuất Ấn Độ cần phải thâm nhập sâu hơn nữa vào thị trường các sản phẩm giá trị gia tăng.

Bên cạnh đó, các nhà XK Ấn Độ cũng khuyến khích người nuôi nếu sản xuất tôm chân trắng không hiệu quả thì chuyển sang tôm sú. Ấn Độ cũng cần xây dựng một thị trường cho tôm sú. Đây là một cách khác giúp Ấn Độ tăng khả năng cạnh tranh với Ecuador và thâm nhập các thị trường khác mà nó có lợi thế.

Ấn Độ sản xuất khoảng 43.000 tấn tôm sú vào năm 2022. Năm 2023, Ấn Độ dự kiến sản xuất và XK 65.000-70.000 tấn tôm sú. Năm ngoái, tôm sú Ấn Độ được XK sang Bắc Âu - đặc biệt là Bỉ, Đức và Hà Lan. EU trở thành thị trường NK lớn nhất của tôm sú Ấn Độ năm 2022, với tổng cộng 6.489 tấn sản phẩm.

Học hỏi từ Ecuador, họ đã thành công trong việc xây dựng thương hiệu cho con tôm của mình. Mặc dù các công ty tôm Ấn Độ ở cấp độ cá nhân đã xây dựng được thương hiệu của riêng mình nhưng việc xây dựng hình ảnh cho tôm Ấn Độ thì chưa có. Các công ty XK tôm Ấn Độ cần nhận thức được điều này và cần chung tay biến niềm tự hào cá nhân của họ thành câu chuyện chung cho tôm Ấn Độ.

Vị thế của tôm Ấn Độ khá vững chắc trong gần 10 năm qua nhưng với những khó khăn hiện tại như dịch bệnh, chi phí sản xuất tăng, cạnh tranh khốc liệt, nếu họ không hành động, ngành tôm của họ sẽ bị ảnh hưởng nặng nề trong 2 đến 3 năm tới. Dự báo XK tôm Ấn Độ trong năm nay chưa thể tăng.

Xuất khẩu cá ngừ đông lạnh sang Nhật Bản tăng gấp 3 lần

Tháng 1/2023, Nhật Bản là một trong số ít các thị trường NK cá ngừ truyền thống của Việt Nam duy trì được tốc độ tăng trưởng tốt. Giá trị XK cá ngừ sang thị trường này của Việt Nam đạt gần 2,3 triệu USD, tăng 38% so với cùng kỳ năm 2022.

Sản lượng đánh bắt của đội tàu trong nước giảm đang khiến Nhật Bản phải gia tăng NK cá ngừ tươi và đông lạnh từ các nước, trong đó có Việt Nam. Hơn thế nữa, trong giai đoạn đầu năm 2023, các ưu đãi thuế quan theo thỏa thuận mà Nhật Bản dành cho Việt Nam trong Hiệp đối Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) được khởi động lại đang tạo sức hút cho các sản phẩm cá ngừ của Việt Nam.

Năm nay, Nhật Bản tăng NK các sản phẩm cá ngừ tươi, đông lạnh và khô của Việt Nam so với cùng kỳ, trong khi đó lại giảm NK các sản phẩm cá ngừ chế biến và đóng hộp. Giá trị XK các sản phẩm thịt/loin cá ngừ của Việt Nam đang chiếm tỷ trọng cao nhất 52% trong tổng giá trị XK cá ngừ sang thị trường này. So với cùng kỳ, XK nhóm sản phẩm này tăng 162%. Trong đó, Việt Nam chủ yếu là loin cá ngừ vây vàng đông lạnh sang thị trường Nhật Bản.

Giá C&F trung bình XK các sản phẩm loin cá ngừ vây vàng đông lạnh của Việt Nam sang Nhật Bản trong tháng 1/2023 ở mức 7.699 USD/tấn, còn giá CFR ở mức 7.994 USD/tấn.

Trong số các công ty tham gia XK sang thị trường Nhật Bản, An Hai Fishery, FoodTech và Mariso Viet Nam đang dẫn đầu XK cá ngừ sang thị trường này trong tháng 1, với tỷ trọng chiếm trên 68% tổng giá trị XK.

TT TT Cn & TM