Cây Nho thời điểm hiện tại có thể nói là một trong những loại cây trồng có giá trị kinh tế nhất của tỉnh Ninh Thuận, đem lại nguồn thu nhập lớn cho nông dân.

Trên địa bàn tỉnh hiện có 04 giống nho ăn tươi: nho đỏ (Red Cardinal), nho xanh NH01-48, nho NH01-152, nho NH04-102 và 01 giống nho rượu (Shiraz). Ngoài ra, đã xác định được các giống nho có triển vọng khác, trong đó một số giống nho mới cho năng suất cao, chất lượng tốt, đang trồng khảo nghiệm, đánh giá tính thích nghi để nhân rộng, như: NH01-212 (nho mẫu đơn hay nho sữa Hàn Quốc), NH04-195 (nho Hạ đen), NH04-102 (nho Ngón tay đen), là những giống nho ăn tươi mới, nho không hạt chất lượng cao với nhiều triển vọng giúp người trồng nho nâng cao hiệu quả kinh tế.

Nhằm nâng cao giá trị sản phẩm nho Ninh Thuận, tận dụng nguồn nguyên liệu tại chỗ và nho ăn thứ phẩm, các doanh nghiệp, cơ sở của tỉnh đã tổ chức sản xuất, chế biến các sản phẩm từ nho như: ô mai nho, nho sấy dẻo, nho sấy khô, Siro nho, rượu vang nho, nước ép nho,… bằng phương pháp thủ công, ủ lên men truyền thống, bên cạnh đó, được sự hỗ trợ từ các nguồn khuyến công, sản xuất và tiêu dùng bền vững,… một số cơ sở đã cải tiến quy trình sản xuất, đầu tư thiết bị tiên tiến thay thế những công đoạn thủ công nhằm tăng sản lượng, chất lượng sản phẩm. Tính đến nay, trên địa bàn tỉnh có tổng số 55 đơn vị sản xuất sản phẩm từ nho, trong đó: 02 doanh nghiệp, 01 HTX và 51 hộ kinh doanh.

Về thị trường tiêu thụ: Trên cơ sở các quy định, chương trình, kế hoạch được phê duyệt, hàng năm Ngành Công Thương đã hỗ trợ sản phẩm nho của tỉnh tham gia nhiều hoạt động xúc tiến thương mại như: (1) hỗ trợ tham gia quảng bá, trưng bày giới thiệu tại các sự kiện tổ chức tại tỉnh; (2) tổ chức, hỗ trợ các doanh nghiệp, hợp tác xã, cơ sở tham gia các hội chợ, hội nghị giao thương, kết nối cung cầu tại các tỉnh, thành phố trên cả nước, đặc biệt duy trì công tác giao thương, quảng bá tại các tỉnh, thành phố lớn, thị trường quan trọng và đầy tiềm năng (như: Hồ Chí Minh, Hà Nội, Đà Nẵng, Cần Thơ, các tỉnh khu vực miền Trung-Tây Nguyên...); (3) kết nối để đưa sản phẩm nho vào các hệ thống phân phối lớn, hệ thống các siêu thị, chuỗi cửa hàng bán lẻ (Co.opMart, Winmart, Big C Go, Bách Hóa Xanh...); (4) tổ chức kết nối nguồn hàng, đưa sản phẩm nho tiêu thụ tại các Điểm trưng bày, giới thiệu và bán sản phẩm OCOP, sản phẩm đặc thù của tỉnh; (5) kết hợp quảng bá sản phẩm tại các sự kiện, hoạt động xúc tiến quảng bá du lịch của tỉnh... Kết quả, đến nay sản phẩm nho Ninh Thuận đã có mặt tại hầu hết các tỉnh, thành trên cả nước, tại hệ thống các siêu thị, cửa hàng bán lẻ, chợ và được người tiêu dùng ưa chuộng, tin dùng; đặc biệt, đang phát triển mạnh mô hình tham quan, trải nghiệm vườn nho và tiêu thụ nho tại vườn đã giúp nho của tỉnh có thêm kênh tiêu thụ hiệu quả.

Bên cạnh hỗ trợ hoạt động xúc tiến thương mại, Ngành Công Thương triển khai hỗ trợ ứng dụng thương mại điện tử: (1) hỗ trợ tham gia các sàn thương mại điện tử; (2) Hỗ trợ xây dựng bộ thương hiệu trực tuyến gồm website, hệ thống Email, Fanpage trên Facebook, Landing page; (3) hỗ trợ phần mền bán lẻ; (4) xây dựng, hình thành sàn thương mại điện tử của tỉnh (sanphamninhthuan.vn) để bán sản phẩm OCOP, đặc thù của tỉnh, trong đó có sản phẩm nho Ninh Thuận.

Nhìn chung, các nhiệm vụ hỗ trợ sản xuất, chế biến, phát triển thị trường cho sản phẩm nho Ninh Thuận trong thời gian qua đã đạt được những kết quả rõ nét. Nho Ninh Thuận đã được quảng bá, giới thiệu và tiêu thụ tại hầu hết thị trường các tỉnh, thành phố trên cả nước; sản phẩm sản xuất theo quy trình an toàn, kiểm soát tốt chất lượng đã được liên kết, hợp tác tiêu thụ ổn định vào hệ thống siêu thị, cửa hàng bán lẻ, chợ đầu mối… Ngoài các kênh tiêu thụ truyền thống, hiện nay ứng dụng thương mại điện tử, chuyển đổi số đang được ứng dụng mạnh mẽ, cũng đã giúp sản phẩm của tỉnh nói chung và nho Ninh Thuận nói riêng tăng độ phủ khắp thị trường trong nước. Mặc dù Việt Nam chúng ta có đa dạng, phong phú các loại nông sản, trái cây, từ đó cũng có sự cạnh tranh nhất định giữa các loại đặc sản vùng miền; tuy nhiên, nhìn chung, nho và sản phẩm từ nho Ninh Thuận đã có vị trí tương đối ổn định tại thị trường trong nước, nhờ vào tính khác biệt của sản phẩm.

Riêng thị trường nước ngoài, đến nay sản phẩm nho Ninh Thuận vẫn chưa  được xuất khẩu bài bản, chính ngạch, nguyên nhân chủ yếu là do: (1) Chưa hình thành hoặc liên kết được với doanh nghiệp quy mô lớn mang tính đầu tàu, đảm bảo năng lực, kinh nghiệm, nhiệt huyết để liên kết sản xuất sản phẩm nho phục vụ xuất khẩu; (2) Tính liên kết sản xuất trong dân, trong chuỗi liên kết, hợp tác thiếu tính chặt chẽ, bền vững, bên cạnh đó yếu tố thời tiết, thời vụ... dẫn đến sản lượng, chất lượng sản phẩm thiếu tính ổn định; (3) Việc kiểm soát tồn dư thuốc bảo vệ thực vật chưa được triển khai triệt để; (4) Chưa có nghiên cứu thị trường xuất khẩu cho sản phẩm nho Ninh Thuận.

Để thúc đẩy phát triển thị trường, hướng đến xuất khẩu sản phẩm Nho Ninh Thuận, trong thời gian tới cần quan tâm tập trung triển khai các giải pháp:

* Giải pháp chung:

- Quy hoạch đảm bảo diện tích vùng trồng; hướng dẫn áp dụng, tuân thủ chặt chẽ quy trình sản xuất để ổn định cao chất lượng, an toàn sản phẩm nho, đáp ứng thị hiếu tiêu dùng hiện nay. Đây là cơ sở quan trọng để tạo dựng niềm tin của người tiêu dùng đối với sản phẩm nho Ninh Thuận.

- Tiếp tục có những nghiên cứu để duy trì tốt chất lượng giống cây trồng; đồng thời, tiếp tục tính toán phương án nghiên cứu, đưa vào thử nghiệm những giống mới năng suất, chất lượng, để từ đó có cơ sở đảm bảo duy trì và quảng bá danh tiếng “xứ nho Ninh Thuận”, giúp nâng cao giá trị, thu nhập của người dân, góp phần ổn định sản xuất.

- Tiếp tục khuyến khích, hỗ trợ, tạo điều kiện để các doanh nghiệp, HTX, cơ sở sản xuất sản phẩm từ nho cải tiến máy móc, ứng dụng khoa học công nghệ kỹ thuật để nâng cao năng suất, chất lượng, giá thành hợp lý.

- Tiếp tục phát triển chỉ dẫn địa lý, dán tem truy xuất nguồn gốc để bảo vệ thương hiệu.

- Tiếp tục hỗ trợ thực hiện các Chương trình, hoạt động xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm nho Ninh Thuận rộng khắp thị trường cả nước; hỗ trợ kết nối giao thương; kết nối, duy trì hợp tác với hệ thống phân phối lớn, siêu thị, chuỗi cửa hàng tiện lợi tại TP.HCM, Hà Nội và các tỉnh, thành.

- Tiếp tục triển khai hỗ trợ ứng dụng thương mại điện tử, hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm nho Ninh Thuận trên các sản thương mại điện tử uy tín. Đồng thời nghiên cứu, đề xuất các giải pháp phù hợp để nâng cao hiệu tiêu thụ sản phẩm nho qua kênh thương mại điện tử.

- Đưa các sản phẩm nho vào chuỗi phát triển du lịch; triển khai, phát triển một cách có hệ thống, chuyên nghiệp Mô hình tham quan, trải nghiệm vườn nho để kết hợp hiệu quả công tác phục vụ, phát triển du lịch và thị trường tiêu thụ sản phẩm nho Ninh Thuận.

* Ngoài ra, muốn hướng đến xuất khẩu sản phẩm Nho Ninh Thuận, chúng ta cần lưu ý:

Cần xác định mục tiêu xuất khẩu chính ngạch cho sản phẩm Nho Ninh Thuận, để từ đó có những định hướng đảm bảo phù hợp.

Mỗi thị trường xuất khẩu, mỗi quốc gia sẽ áp khung tiêu chuẩn, tiêu chí chất lượng riêng cho từng dòng sản phẩm cụ thể. Do đó, muốn hướng đến xuất khẩu, thì phải triển khai nghiên cứu thị trường xuất khẩu cho sản phẩm nho Ninh Thuận. Sau khi xác định thị trường có thị hiếu phù hợp, sẽ triển khai sản xuất, áp dụng kiểm soát chất lượng, hồ sơ sản phẩm cho thị trường mình hướng đến. Quy định đối với nông sản nhập vào các nước phải đảm bảo đáp ứng khung tiêu chuẩn, quy định về chất lượng thương mại và ghi nhãn mác; quy định về an toàn thực phẩm (trong đó bắt buộc đảm bảo thực hiện đúng quy định về mức dư lượng tối đa với các loại ­thuốc bảo vệ thực vật, một số loại thuốc thì mức dư lượng lại khác nhau giữa các nước), truy xuất nguồn gốc sản phẩm…

Xác định đúng thị trường phù hợp; áp dụng, kiểm soát tốt các tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm; quy hoạch đảm bảo diện tích vùng trồng, nho và sản phẩm từ nho Ninh Thuận đảm bảo khả năng ổn định thị trường tiêu thụ trong nước và hướng đến xuất khẩu.